Już 25 września 2024 roku wchodzi w życie długo oczekiwana Ustawa o ochronie sygnalistów, której celem jest stworzenie skutecznego i bezpiecznego systemu zgłaszania nieprawidłowości w miejscu pracy. Nowe przepisy wprowadzają obowiązek dla firm, aby zapewnić sygnalistom ochronę przed działaniami odwetowymi, takimi jak zwolnienie z pracy, obniżenie wynagrodzenia czy mobbing.
Ustawa obejmuje katalog 17 rodzajów naruszeń, które mogą być zgłaszane przez sygnalistów. Obejmują one między innymi kwestie związane z korupcją, zamówieniami publicznymi, praniem pieniędzy, ochroną zdrowia publicznego, prywatności i danych osobowych, jak również interesami finansowymi Skarbu Państwa i samorządów oraz rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.
Jakie obowiązki nakłada ustawa na firmy?
Firmy zatrudniające powyżej 50 pracowników oraz jednostki sektora publicznego będą zobowiązane do wdrożenia systemów umożliwiających poufne zgłaszanie nieprawidłowości. Nowe przepisy wymagają m.in.:
- Udostępnienia kanałów zgłaszania naruszeń. Firmy muszą stworzyć systemy wewnętrzne umożliwiające pracownikom zgłaszanie nieprawidłowości w sposób poufny. Sygnaliści będą mogli również zgłaszać naruszenia na zewnątrz, do wyznaczonego organu, np. Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, lub nawet do mediów.
- Zachowania poufności. Pracodawcy muszą zapewnić, że zarówno tożsamość sygnalisty, jak i treść zgłoszenia oraz informacje dotyczące osób objętych zgłoszeniem będą chronione.
- Wdrożenia procedur i szkoleń. Firmy są zobowiązane do przygotowania wewnętrznych procedur dotyczących zgłaszania naruszeń i zapewnienia odpowiednich szkoleń dla pracowników. Obejmuje to informowanie pracowników o dostępnych kanałach zgłaszania oraz sposobach ochrony sygnalistów.
- Podjęcia działań naprawczych. Po otrzymaniu zgłoszenia firmy muszą podjąć działania mające na celu wyjaśnienie i rozwiązanie zgłoszonej sytuacji. Kluczowe jest nie tylko formalne spełnienie wymogów, ale także skuteczność wprowadzonych rozwiązań.
Kto jest objęty nowymi przepisami?
Ustawa o ochronie sygnalistów obejmuje:
- Przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 50 pracowników,
- Jednostki sektora publicznego.
Co to oznacza dla firm?
Firmy, które nie zdążą z wdrożeniem odpowiednich procedur, mogą być narażone na konsekwencje prawne i finansowe.
Przedsiębiorstwa muszą zatem przygotować się na:
- Wprowadzenie wewnętrznych systemów do przyjmowania zgłoszeń,
- Zapewnienie ochrony danych sygnalisty,
- Szkolenie pracowników w zakresie nowej procedury,
- Bieżące monitorowanie i reagowanie na zgłoszenia.