To już ostatni artykuł z cyklu poświęconego najważniejszym kwestiom z zakresu kontroli u przedsiębiorcy. Tym razem przybliżamy informacje na temat kontroli prowadzonych przez Inspekcję Ochrony Środowiska.
Inspekcja Ochrony Środowiska kontroluje przedsiębiorców korzystających w trakcie swojej działalności ze środowiska. Korzystaniem ze środowiska jest na przykład pobieranie wód albo emisja gazów do atmosfery.
Kontrole wykonywane przez IOŚ dzielą się na planowe i pozaplanowe.
W przypadku tych pierwszych, przedsiębiorca musi zostać o nich wcześniej prawidłowo zawiadomiony.
Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.
Kontrola może rozpocząć się przed upływem 7 dni od doręczenia zawiadomienia, ale wymaga to twojej zgody lub wniosku.
Zawiadomienie musi zawierać:
- oznaczenie organu, który będzie przeprowadzał kontrolę
- datę i miejsce wystawienia
- oznaczenie przedsiębiorcy, u którego kontrola będzie przeprowadzana
- wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli
- imię, nazwisko oraz podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji.
Kontrole pozaplanowe dzielą się na:
- kontrole przeprowadzane na wniosek organów administracji publicznej lub innych podmiotów, o ile przepisy szczególne przewidują taką możliwość oraz
- kontrole interwencyjne.
Kontrole interwencyjne to kontrole przeprowadzane w związku z rozpatrywaniem skarg i interwencji dotyczących zanieczyszczenia środowiska lub podejrzenia wystąpienia takiego zanieczyszczenia, wystąpienia poważnych awarii lub w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia.
W przypadku kontroli pozaplanowych nie ma obowiązku wcześniejszego zawiadamiania o kontroli, a inspektor może ją przeprowadzić jedynie na podstawie legitymacji służbowej. Mogą się one także odbywać o każdej porze dnia i nocy oraz nawet pod nieobecność przedsiębiorcy.
Jakie uprawnienia ma kontrolujący?
W trakcie wykonywania kontroli inspektor ma prawo:
- wstępu przez całą dobę wraz z niezbędnym sprzętem:
- na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza
- do środków transportu
- na teren niezwiązany z prowadzeniem działalności gospodarczej
- przeprowadzania niezbędnych pomiarów lub badań, w tym pobierania próbek lub wykonywania innych czynności kontrolnych, w tym z użyciem bezzałogowych statków powietrznych, w celu ustalenia na terenie kontrolowanej nieruchomości, w obiekcie lub jego części, w kontrolowanym środku transportu, stanu środowiska oraz oceny tego stanu w świetle przepisów o ochronie środowiska, a także warunków wykonywania działalności wpływającej na środowisko indywidualnie określonych w decyzjach administracyjnych
- żądania wstrzymania ruchu lub uruchomienia instalacji lub urządzeń, w tym środków transportu oraz powstrzymania się od wykonywania innych czynności w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla przeprowadzenia badań, w tym pobrania próbek i wykonania pomiarów
- oceny sposobu eksploatacji instalacji lub urządzeń, w tym środków transportu
- oceny stosowanych technologii i rozwiązań technicznych
- żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego przy jednoczesnym pouczeniu ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o której mowa w Kodeksie karnym
- żądania okazania dokumentów, w tym dokumentów finansowych i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli
- ustalania tożsamości osób oraz żądania okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia grzywny w drodze mandatu karnego lub sporządzenia wniosku o ukaranie
- oceny sposobu wykonywania pomiarów emisji, ilości pobranej wody oraz odprowadzanych ścieków przez jednostkę prowadzącą pomiary, w tym poprawności sposobu pobierania i analizy próbek
- określenia składu morfologicznego odpadów w oparciu o wiedzę ekspercką.
Ważne! Koszty analiz i wykonywania pomiarów, w tym pobierania próbek, na podstawie których stwierdzono naruszenie wymagań ochrony środowiska, ponoszą jednostki kontrolowane, których działalność jest źródłem naruszania tych wymagań.
Jeśli w trakcie kontroli inspektorzy uzyskają uzasadnione podejrzenie popełnienia tak zwanego przestępstwa przeciw środowisku (na przykład zanieczyszczenie środowiska w znacznych rozmiarach), mogą także:
- obserwować i rejestrować przy użyciu środków technicznych, w tym technik satelitarnych i bezzałogowych statków powietrznych, obraz zdarzeń oraz dźwięk towarzyszący tym zdarzeniom
- gromadzić i zabezpieczać dowody popełnienia przestępstwa lub wykroczenia
- żądać pisemnych lub ustnych informacji oraz przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego przy jednoczesnym pouczeniu ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o czym mowa w Kodeksie karnym
- ustalać tożsamość osób oraz żądać okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia grzywny w drodze mandatu karnego lub sporządzeniu wniosku o ukaranie
- nakładać grzywny w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia
- dokonywać oględzin pomieszczeń i innych miejsc
- zatrzymywać lub przeszukiwać pojazdy przewożące towary oraz kontrolować dokumenty związane z przewozem towaru, jeżeli zachodzi podejrzenie przewożenia odpadów
- udzielać pouczeń, zwracać uwagę, ostrzegać lub stosować inne środki oddziaływania wychowawczego.
Na podstawie ustaleń kontrolnych inspektor może między innymi wydać zalecenia pokontrolne lub decyzję administracyjną nakazująca określone zachowanie przedsiębiorcy, na przykład zaprzestanie naruszeń przepisów w określonym terminie.
Może też zażądać od kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej przeprowadzenia postępowania służbowego przeciwko osobom winnym dopuszczenia do uchybień i poinformowania go, w określonym terminie, o wynikach tego postępowania i o podjętych działaniach.
W skrajnych przypadkach może zdecydować o wstrzymaniu:
- działalności w zakresie stwarzającym zagrożenie zdrowia lub życia ludzi albo zagrożenie zniszczenia środowiska
- oddania do użytku obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji niespełniających wymagań ochrony środowiska.
- Inspektorzy mogą także nakładać mandaty za stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości, a poważniejszych przypadkach kierować zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.
Jak się dokumentuje kontrolę?
Z czynności kontrolnych inspektor sporządza protokół, którego jeden egzemplarz doręcza kierownikowi kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowanej osobie fizycznej.
Protokół podpisują inspektor i kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowana osoba fizyczna.
Do protokołu można wnieść umotywowane zastrzeżenia i uwagi.
W razie odmowy podpisania protokołu przez kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowaną osobę fizyczną, inspektor czyni o tym wzmiankę w protokole, a osoba odmawiająca podpisu może w terminie 7 dni przedstawić swoje stanowisko na piśmie właściwemu organowi Inspekcji Ochrony Środowiska.