Resort finansów wbrew wcześniejszym zapowiedziom nie ogłosił przesłanek zachowania należytej staranności w VAT dla podatników tylko wytyczne w tej sprawie dla urzędów skarbowych. Można jednak na ich podstawie dowiedzieć się, jak uchronić firmę przed mimowolnym uwikłaniem w karuzele VAT-owskie.
Podjęcie działań opisanych w wytycznych dla skarbówki ma chronić przedsiębiorców, którzy sami nie dokonali oszustwa w zakresie podatku VAT i nie wiedzieli, że transakcja, w wyniku której nabyli towar, służy oszustwu. Jest to istotne o tyle, że zarzut udziału w nadużyciach VAT-owskich może skutkować odmową prawa do odliczenia podatku naliczonego.
W przypadku podatnika, który nie wiedział, że transakcja nabycia towaru została zorganizowana w związku z popełnieniem przez inny podmiot oszustwa lub nadużycia, prawo do odliczenia podatku naliczonego nie powinno zostać mu odebrane, jeżeli przy zachowaniu należytej staranności nie mógł on wiedzieć, że transakcja służy naruszeniu przepisów o VAT.
Przedsiębiorcy powinni w związku z tym weryfikować swoich kontrahentów (czyli dostawców towaru) i okoliczności transakcji z nim zawieranej zarówno na etapie rozpoczęcia współpracy jak i na dalszym etapie.
Podajemy za Ministerstwem Finansów kolejne środki ostrożności – tym razem przy kontynuacji współpracy z kontrahentem:
Kryteria formalne
Na brak dochowania przez podatnika należytej staranności mogą wskazywać następujące okoliczności:
- podatnik nie weryfikował w sposób regularny czy kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
- podatnik nie weryfikował w sposób regularny czy kontrahent nie utracił wymaganych koncesji i zezwoleń;
- podatnik nie weryfikował w sposób regularny czy osoby zawierające umowę/dokonujące transakcji posiadają aktualne umocowania do działania w imieniu kontrahent;
- kontrahent został wpisany do prowadzonego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej wykazu podmiotów, które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT, chyba, że rejestracja kontrahenta została przywrócona w późniejszym okresie.
Kryteria transakcyjne
Najważniejszym czynnikiem przy ocenie dochowania należytej staranności jest zmiana – bez ekonomicznego uzasadnienia – dotychczasowych zasad współpracy między podatnikiem, a jego kontrahentem. Jako okoliczności, które wskazują na możliwość braku dochowania należytej staranności wskazać należy w szczególności:
- zawarcie transakcji bez ryzyka gospodarczego;
- płatność gotówką albo obniżenie ceny w razie płatności gotówką – w przypadku gdy wartość transakcji przekracza 15 000 zł;
- zapłata za towar na dwa odrębne rachunki bankowe (nie dotyczy mechanizmu podzielonej płatności), rachunek podmiotu trzeciego lub rachunek zagraniczny;
- cena towaru znacząco odbiegała od ceny rynkowej – bez ekonomicznego uzasadnienia;
- transakcja – bez ekonomicznego uzasadnienia – dotyczyła towarów, które należały do innej branży niż ta, w której działa kontrahent i których dotychczas podatnik od niego nie nabywał;
- termin płatności za towar od podatnika był krótszy niż standardowy termin płatności – bez ekonomicznego uzasadnienia;
- transakcja została przeprowadzona na warunkach znacznie odbiegających od tych, które uznawane były w danej branży za gwarantujące bezpieczeństwo obrotu;
- kontrahent dostarczał towary niezgodne z wymaganiami jakościowymi określonymi w przepisach prawa powszechnie obowiązującego;
- transakcja pomiędzy podatnikiem a kontrahentem nie została udokumentowana umową w formie pisemnej (w tym w formie elektronicznej), zamówieniem lub innym potwierdzeniem warunków tej transakcji;
- w dotychczasowych transakcjach kontrahent bez uzasadnienia zmienił sposób transportu towaru (np. towar miał być dostarczony z Polski, a jest przewożony z terytorium innego państwa).