Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii przygotowało przepisy, które umożliwią pracodawcom wprowadzenie prewencyjnego badania pracowników na obecność alkoholu lub podobnie działających środków.
Bezpośredniemu impulsem do wprowadzenia nowych przepisów stał się wypadek, jaki wydarzył się w ubiegłym roku w Warszawie, w którym kierowca autobusu stracił panowanie nad pojazdem i uderzył w barierki, po czym runął z wiaduktu. Z ustaleń śledczych wynika, że jego kierowca był pod wpływem narkotyków. Zmiana przepisów m, zdaniem resortu, przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa nie tylko pracowników, ale i innych osób.
Postulaty w tym zakresie są zgłaszane głównie przez pracodawców z branży ochrony osób i mienia, transportu drogowego, w tym komunikacji miejskiej, a także budownictwa. To pracodawcy z tych branż są przede wszystkim zainteresowani wprowadzeniem projektowanych regulacji.
Jak jest obecnie?
W obecnym stanie prawnym brak jest podstaw do samodzielnego przeprowadzania przez pracodawcę prewencyjnego, wyrywkowego sprawdzania pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu.
Brak jest również podstaw do badania pracownika, wobec którego zachodzi podejrzenie, że stawił się do pracy w stanie po użyciu takiego środka bądź zażywał taki środek w czasie pracy, przeprowadzanego przez organ powołany do ochrony porządku publicznego.
Brak możliwości weryfikacji stanu psychofizycznego pracownika – w odniesieniu do pewnych grup pracowników – może zagrażać zdrowiu i życiu zarówno samego pracownika znajdującego się pod wpływem takich substancji czy środków, jak i jego współpracowników oraz osób trzecich, a w niektórych przypadkach może także grozić szkodami w mieniu pracodawcy.
Obecnie zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości przeciwdziałaniu alkoholizmowi stan trzeźwości pracowników można sprawdzać tylko w sytuacji, gdy łącznie są spełnione dwa warunki:
- badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,
- badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.
Jak będzie po zmianach?
Po wejściu w życie projektowanych zmian pracodawcy – spełniający ustawowe przesłanki w tym zakresie – będą mogli samodzielnie sprawdzić czy pracownik przyszedł do pracy trzeźwy oraz czy w jego organizmie jest obecność środków działających podobnie do alkoholu. Co ważne, projektowane przepisy przewidują możliwość przeprowadzania przez pracodawcę badania na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu, nie zaś ich zawartość w organizmie pracownika.
Badanie trzeźwości pracownika lub badanie na obecność środków działających podobnie do alkoholu będzie przeprowadzała również policja, na żądanie pracodawcy bądź pracownika niedopuszczonego do wykonywania pracy.
Jednocześnie zostaną zapewnione odpowiednie gwarancje ochrony praw pracowników podlegających takim kontrolom.
Przepisy będzie można zastosować również w przypadku osób fizycznych, które zatrudnione są na innej podstawie niż stosunek pracy. To samo dotyczy osób prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą.