Temat ochrony sygnalistów staje się coraz bardziej pilny w związku z nadchodzącymi zmianami prawnymi, które wkrótce zaczną obowiązywać w Polsce. W Polsce przepisy te wejdą w życie 25 września 2024 r., a ich przestrzeganie będzie obowiązkowe dla firm zatrudniających co najmniej 50 pracowników.
Oto pięć praktycznych odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania pracodawców dotyczące ochrony sygnalistów:
- Kto musi wdrożyć w firmie ochronę sygnalistów?
Zgodnie z nowymi przepisami, obowiązek wdrożenia systemu ochrony sygnalistów spoczywa na wszystkich podmiotach prywatnych oraz publicznych zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Dodatkowo niektóre sektory, takie jak bankowość, usługi finansowe, czy firmy działające w branży transportowej, muszą wdrożyć te przepisy niezależnie od liczby zatrudnionych osób.
- Co musi zawierać system ochrony sygnalistów?
System ochrony sygnalistów musi umożliwiać pracownikom bezpieczne i poufne zgłaszanie naruszeń prawa lub procedur wewnętrznych firmy. Pracodawca jest zobowiązany do stworzenia kanałów zgłoszeń, które mogą być pisemne, ustne, a także osobiste. W ramach systemu pracodawca powinien zapewnić anonimowość zgłoszenia, a także zagwarantować, że sygnaliści nie będą narażeni na represje, dyskryminację czy negatywne konsekwencje wynikające z dokonania zgłoszenia.
- Jakie są konsekwencje niewdrożenia systemu ochrony sygnalistów?
Niewdrożenie systemu ochrony sygnalistów lub jego nieprawidłowe funkcjonowanie może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych dla pracodawcy. Przede wszystkim, firma może być narażona na wysokie kary finansowe. Ponadto brak odpowiednich procedur może skutkować utratą reputacji, co w dłuższej perspektywie może negatywnie wpłynąć na jej działalność.
- Jakie prawa mają sygnaliści?
Sygnaliści mają prawo do ochrony przed wszelkimi formami odwetu, takimi jak zwolnienie z pracy, degradacja, zmniejszenie wynagrodzenia czy inne formy represji. Pracodawca ma obowiązek zapewnić, że osoba zgłaszająca naruszenie będzie chroniona przed jakimikolwiek negatywnymi konsekwencjami wynikającymi z tego zgłoszenia. W przypadku naruszenia tych praw sygnaliści mogą dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej.
- Jak przygotować firmę na nowe przepisy?
Aby przygotować firmę na nowe przepisy, pracodawca powinien przeprowadzić audyt wewnętrzny, który pozwoli ocenić, jakie procedury już funkcjonują i które z nich wymagają dostosowania do nowych wymogów. Następnie, należy stworzyć lub zaktualizować politykę ochrony sygnalistów, uwzględniając w niej wszystkie wymogi prawne. Ważne jest również przeprowadzenie szkoleń dla pracowników, aby zrozumieli, jak działają nowe procedury i jakie mają prawa oraz obowiązki w kontekście ochrony sygnalistów.
Nowe przepisy dotyczące ochrony sygnalistów wprowadzają wiele wyzwań, ale ich prawidłowe wdrożenie może przynieść firmie korzyści w postaci zwiększenia transparentności, wczesnego wykrywania nadużyć oraz poprawy kultury organizacyjnej. Przygotowanie się na te zmiany jest nie tylko obowiązkiem prawnym, ale również krokiem w stronę budowania bardziej odpowiedzialnego i etycznego środowiska pracy.